a SoLaiNa Das LeTRaS

Ao PRoXeCTo MáIS iNNoVaDoR e VaNGaRDiSTa...

ZooM
A Fundación Casa Museo A SOLAINA de Piloño ven de recibir o premio "ao proxecto máis innovador e vangardista" que concede a Diputación de Pontevedra nos premios provinciais á cultura edición 2009,pola súa labor de recuperación, investigación e catalogación da cultura popular tradicional.

ZooM
Máis información:
* Entrevista ao presidente da Fundación PACO LAREO

PaCo LaReo Fillo e Netos de Artesans.

O fillo do Ferreiro labra no diario aquela herdanza das estirpes que procuraban a galanura dos oficios e das maxias...(X.Vázquez Pintor)

É un mentirán en circo cando exerce nos escaparates dos múltiples convivios, un benvestido en festa, un músico de tubas no ronsel dos clásicos que souberon adubiar os seus iconos de barba froleada, restras de colores, leontina e arrecendos á selva que fabrican no seu interior de luces. A terminoloxía das modernidades teños calificado coas palabras máis diversas, desde os neoloxismos ata as máis choqueiras do noso léxico do Entroido (que outra volta velaí vén). Así lies debeu iluminar a memoria a moitos dos asistentes á inauguración da súa Mostra de Pintura na Casa da Cultura de Cangas, hai tantos anos, cando el andaba en soños coas "talópidas": Camilo Camafio concedéralle a palabra e Paco, cegado da gorxa,

apenas dixo tres, nin siquera unha frase, e rompeu nunha danza pequeniña, en espiral de muiñeira. E todos/as apampamos. Velaí a provocación ou a risa das metáforas.
Porén hai outros lareos no diario ruralita que andamos a facer de volta os herdeiros das aldeas. Tal aló na labarada de Pilono, parroquia que exerce ben distinta no universo das Solainas de Galiza, "que é un mundo". O filio do Ferreiro labra no diario aquela herdanza das estirpes que procuraban a galanura dos oficios e das maxias. Con Carme, a súa irmá, conserva e garda o niño de nación, o berce, a lareira, a forxa, a ingre e o barquín, os espacios da infancia e madureza; aínda cando houbera que marchar as Américas en antes, coma sempre. Hoxe este espacio é referente dos tres tempos que se conxugan ñas gramáticas do afecto: pasado, presente, futuro (arca, casa, edificio). Pintura, escultura, literatura: os tres piares dunha ponte mínima e universal. E ñas paredes do obradoiro, de pórtico cara á luz dos benchegados, as efixies dos recoñecidos para os ilustres amadores das esencias dos labregos/as: son bustos que perdurarán, aínda cando as sucesivas desgracias da deserción nos preocupen coa chegada da ruina. Eis o contributo do agradecemento.
Nesta tarde noite de venres febreiriño a vila antiga e petrucial d’A Estrada, pola voz de "Edicións A Fervenza", faille a entrega, ao artista máis moderno das freguesías do rural, dun ghainete de melindres ou tarta enteira de chiculate e naturrías, coa nosa/vosa gratitude por tanta lealdade e permanencia, o cariño e a calor, en Terra viva.
Xosé Vázquez Pintor no homenaxe a Paco Lareo, A Estrada, Febreiro, 2007

De dereita a esquerda: Paco lareo, Xosé Vazquez Pintor, Miguel Anxo Fernán Vello,

Manuel Bragado e a dona de X.V. Pintor na horta da Solaina, Maio, 2001

Paco Lareo, CaBaLeiRo Do DeZa

Paco Lareo é un dos grandes Artistas da Nosa Terra. ( Xosé Luna)

DA SÚA TRIBO herdou o maior tesouro do mundo, a Forxa da Vida.

Os seus amigos, que son moitos, chámanlle Paco. Responde sempre cun sorriso.

A súa figura é a dun Cabaleiro de Deza galopando no seu Golf branco polas estradas da arte. É desa especie en vías de extinción, a dos bos e xenerosos. Leva sesenta e cinco primaveras demostrándoo día a día, hora a hora. Nunha ocasión falamos do segredo das cousas e agora, o arriba asinante, escribe Cousiñas. Se tivese que pintar un animal quizáis escollería unha bolboreta de mil colores distintas. Se tivese que poner música seguramente "pincharía" calquera desas cancións que fican no corazón por sempre xamais. Se tivese que escoller un lugar no mundo tal vez iría á procura dése seu Macondo paradisíaco, onde o sol fachea sempre ao amanecer. Ten participado en mil proxectos. Coñeceu mil países. Saboreou mil culturas. Viviu baixo mil ceos. E todo iso meteuno, de vagariño, na súa maleta e tróuxoo para a Terra. Forxou, coa forza dos seus Soños, unha Solaina de Cultura. E fixo da súa aldea, Pilono, un lugar universal. Gusta de cantar no coro da parroquia. Goza actuando no teatro da vida. Pasa moitas horas mesturado eos nenos, que son futuro. E gusta de parolar eos seus vecinos na taberna ou botalle unha man no que faga falta.

Hai tempo dixen del que era un dos Grandes do noso país. Hoxe -por escrito e tendo como testemuña o luar de agosto-, repito o mesmo: Paco Lareo é un dos Grandes Artistas da nosa Terra. Un día pintou unha andoriña inscrita nun círculo, ao día seguinte xurdía entre as augas da cultura Edicións Fervenza. E é que o Lareo non fai obras de Arte, non, o Lareo fai Maxia. O seu Universo Máxico é como mil estrelas bailando nun infindo mar azul. Aínda que el nunca o buscou, xa o ten acadado dende hai moito tempo. Paco Lareo ten o recoñecemento de todos aqueles que temos a honra de trátalo como persoa e como artista. Felicidades Mestre.

Xosé Luna no homenaxe ao seu amigo Paco Lareo , Febreiro, 2007

Xosé Luna, segundo pola esquerda, na Solaina de Piloño.

A HORA E O REINO LARANXApor Carlos Negro

A HORA LARANXA.

Velaquí por fin a hora entre lusco e fusco cando os trasnos saen a colgar farrapos de sombra nos aramios do ceo e os grilos rompen en música baixo as poutas dos tigres máis alegres do reino felinos feroces que camuflan a peL con pinturas de amor nesta hora de perfumes encarnados de arrecendos a zucre e trópico de acordes tensos no aire presaxios de estampidas rinoceronte ó ritmo que marcan os tambores e o peito nesta hora abracadabra na que xorden os trasnos das ardentes covas para seren faíscas frenéticas entre os corpos frechas antílope que incendian a un tempo a pel dos vagalumes e as barrigas dos amantes e tamén a alí babá o señor do cofre das laranxas o mago marabilloso que xa corre como un neno invocado pola chamada da fera que agarda escondida no tobo no cubil que desata o desexo en cacería territorio terremoto onde se fai urxente o bocado da presa madura deliciosa carne fresca ofrecida en sacrifico nunha explosión muscular de masas caracois de volcáns de magma que violentan os ventres en vibrante movemento doce macedonia de fluidos zugados en feridas de seda en linguas lianas babosas bicos bolboretas berros de lava convulsións de mel zumes tan acuáticos na fervenza das entrañas na imprecisa xeografía do oco cova de cálidas paredes onde de súpeto aboian nubes de coral mares marmelada arrecifes habitados por peixes amarelos que van esvarando como pedras de río pola peí ata chegar as praias verdes onde venen morrer enormes baleas de carne cansa cetáceos derrotados na furia do combate que agora reclaman repouso no confín da selva no vértice acantilado onde rompen mar e amor en pura xerfa en encaixe de nevé que xungue e afasia paisaxes de berro ou nada no punto exacto sen retorno onde a selva toda é un anel de inmensa claridade unha esfera perfecta de auga e carne un globo de luz que colma o aire do crepúsculo como unha laranxa en exacta plenitude.

O REINO LARANXA

por dentro de nos mesmos
por entre as arañeiras que cobren os recantos da alma
existen aínda países pausados no aire das ponlas
territorios de roupa branca con recendo a herba
lugares onde medran prados soños e laranxas
e mazas tan verdes como o cariño cando nace
por dentro de nos mesmos
máis ala das cancelas que as palabras non abren
permanece en pe o reino invisible dos cantos
o oco cova onde habita desde sempre alí babá
o auténtico señor daquelas historias antigás
que forón amasando con faragullas de pan
e asombros de neno
o marabilloso alí babá dos soños laranxas
o mago abracadabra da pata de cabra
o ilusionista ábrete sésamo que garda no peto
córenla trasnos con artes de circo
e un peite para a barba de ouro
por dentro de nos mesmos
nos recunchiños máis sabrosos do corpo
sobreviven aínda escondidos
os trasnos máis trastes do mundo
os únicos capaces de inventar cada noite
trucos de lume e proceres sorpresa
os únicos que lembran aínda a ruta da illa do tesouro
onde un día ficaron náufragos tantos soños
tantas ilusións que tan fácil se forón esquecendo
nas perchas do armario da memoria
por dentro de nos mesmos
por entre mares piratas de nubes
navegan dornas costureiras de amor
penélopes de vento e vela que tecen e destecen rumbos de coral
suaves singraduras de seda que perseguen
o ronsel da costa abrigosa
o peirao onde agarda paciente
o ser amado e amante
o ser humano disposto a ofrecerse e ofrecernos
o tacto formiga que nos vai devolvendo
afondo profundo do propio ser
ó recinto sagrado da lareira lume
onde segué a arder a máis intensa luz
e a calor de pan do máis quentiño paraíso
no único lugar do universo
onde so existimos nos
ala dentro
no reino redondo que non é deste mundo
pero tampouco doutro
no único lugar do universo onde aínda florecen
como un bosque diminuto de soles
as laranxas máis marabillosas
da horta secreta de alí baba

Carlos Negro na IV Forxa Literaria (Encontros Culturais no Rural)